KONSEPT ÜRETİM SÜREÇLERİ

 

Özgün giysi tasarımı yapılırken bir konseptten ya da kişiden yola çıkılır.

Konsept; tema, ana konu, ana fikir, temel yaklaşımdır.

 Kişiye özel tasarımda, kişinin fiziksel ve psikolojik özellikleri konunun özü olarak kabul edilebilir.

Bir temel yaklaşımdan çıkışlı, onun yaratıcı yorumundan yeni objeler oluşturulması süreci, konsepte dayalı özgün tasarım olarak isimlendirilir.

Konsepte dayalı özgün tasarım özünde temanın kodlarının çözülmesi ve tasarlanacak objeyi oluşturacak biçimde yeniden kodlanmasıdır.

Önerilen kod çözme- yeniden kodlama yaklaşımında; süreç ana konunun araştırılması ile başlar.

Bu aşamanın sonunda konseptin kodları çözülür.

Kodlar sözel olarak anahtar kelimeler ile ifade edilirken görsel olarak hikaye panosu ile betimlenir.

Sonraki aşamada bu kodlardan yola çıkılarak yaratıcı düşünceler, soyutlama ve sembollerin örüntüsü ile tasarlanacak objenin özgün biçim ve biçemine ulaşılır.

Bu yeniden kodlama aşamasıdır.

Kod çözme- yeniden kodlama yaklaşımı, somut ve soyut her konseptin çözümlenmesini ve arzulanan objenin tasarlanmasını kolaylaştıran bir paradigmadır.

Bu yaklaşım konsepti daha iyi yansıtan, tema ile örtüşen tasarımlar oluşturma olanağı sunar.

 

Tasarımın Evrimi

 Tasarım ile ilgili gelişmeler üç ana başlık altında toplanır

• Doğal dünyanın olanaklarından yararlanmak.

Başlangıçta insanlar ihtiyaçlarını gidermek için  doğada bulabildikleri ile yetinmişlerdi.

Doğa insanlara cömert davranmıştır.

Su içmek için ellerini, deniz kabuğunu ve büyük yaprakları bir kap olarak kullanmışlardı.

• Doğal maddelerin fiziki yapılarını değiştirerek özgün objeler oluşturmak.

 Zaman içinde doğal maddeler fiziki değişime uğratılarak istek ve ihtiyaçların daha uygun karşılanmasına yönelik yeni objeler tasarlanmıştır.

Ağaçlar kullanılarak evler, gemiler, masalar, sandalyeler, ayakkabılar yapılmıştır.

Taş, toprak gibi malzemelerden evler, kaleler, kuleler inşa edilmiştir.

 Günümüzde özellikle giysi tasarımında konsepte dayalı özgün tasarım çok kullanılan yöntemlerden biridir.

Zaman zaman söz konusu yöntemde konsept ile tasarlanan objenin örtüşmemesi sorunsalı ortaya çıkmaktadır.

 Tasarlanan objeye konseptin DNA’ları tam olarak yansıtılamamakta ya da önemli ölçüde eksik aktarılmaktadır.

 Bu çalışmada konsepte dayalı özgün tasarım sürecinin daha iyi anlaşılması amacıyla yeni bir yaklaşım sunulmaktadır:

Kod çözme- yeniden kodlama yaklaşımı.

Bu paradigma konsept ile tasarlanan objenin aynı tarz, başka bir anlatımla; objenin konseptin soyutlanmış yorumu olmasını kolaylaştırmaktadır.

Bildiride öncelikle tasarım kavramı açıklanmakta, tasarımın evrimi özetlenmekte, konsepte dayalı özgün tasarım kavramı irdelenmektedir.

Kod çözme yeniden kodlama yaklaşımının belirgin unsurları vurgulanmakta ve aşamaları sıralanmaktadır.

Bu yaklaşımın daha iyi açıklanmasını sağlayacak bir uygulamaya yer verilmekte ve sonuç bölümünde olası yararları üzerinde durulmaktadır.

 

Tasarım Kavramı

 Tasarım, doğada örneği bulunmayan yollardan çevremizi biçimlendirip oluşturmaya, gereksinimlerimizi karşılamaya ve yaşamlarımıza anlam katmaya yarayan insana özgü bir yetenektir.

 İnsanı insan yapan temel, ayırt edici niteliklerden birisi olan tasarım; insan yaşamının kalitesini belirleyen olmazsa olmazlardandır

Türkçe’de tasarım, İngilizce’de “design” sözcüğü Latince kökenli olup “de+ signare” köklerinden oluşur.

 Signare, işaret etmek anlamındadır.

İnsanın istek ve ihtiyaçlarını daha üst düzeyde tatmin etmek amacıyla sahip olmak durumunda olduğu her şeyi üretmek için bu şeyleri zihninde oluşturmak ve düşündüklerini diğer insanlara sunmak tasarım kavramının içeriğini oluşturmaktadır.

İnsanlık tarihi boyunca her zaman çeşitli düzeylerde değişim ve gelişim sürmüştür.

 

 İstek ve ihtiyaçlardaki değişimler, kültürel ve teknolojik gelişmeler tasarımın evrimini yakından etkilemektedir.

• Doğal maddelerin kimyasal yapılarını kombinleyerek özgün maddeler yapmak

Bu aşamada doğal maddeler kimyasal değişime de uğratılarak yeni maddeler oluşturulmaktadır.

Böylece plastik, yüksek ısıya dayanıklı seramikler, akıllı ve hafızalı maddeler, nanoteknoloji ürünleri ortaya çıkmıştır.

 Örneğin; % 57 kaya tuzundan elde edilen klor gazı ile % 43 petrolden oluşturulan etilen gazı bir araya getirilerek vinilklorid meydana getirilmektedir.

Bu madde polimerizasyon işleminden geçirilerek polivinilklorid (PVC) yapılmaktadır

Plastik günlük hayatımızda birçok objenin üretiminde tercih edilmektedir.

Yine ham petrol, güneş ışıkları, hidrojen, rüzgar, su gibi doğal maddeler çeşitli işlemlerden geçirilerek enerjiye dönüştürülmektedir.

 Tasarımın evrimi devam etmektedir.

Bu devinimin günümüzde sergilenen perdesinde özellikle giysi tasarımında, konsepte dayalı özgün tasarım yöntemi temel yaklaşımlardan birisi rolündedir.

Konsepte Dayalı Özgün Tasarım Kavramı Konsept sözcüğü; kavram, anlayış, görüş, tarz anlamındadır.

 Sözcük ile eş anlamlı kelimeler, tema, ana konu, ana fikir, temel yaklaşımdır.

 Konsept somut (İstanbul, ilkbahar, Osmanlı Dönemi, 1950’ler) ya da soyut (aşk, özgürlük, hayal, şiddet) olabilir.

Özgün giysi tasarımında, kişiye özel kıyafetler hazırlanırken kişinin fiziksel ve psikolojik özellikleri konunun özü (çıkış noktası) olarak kabul edilir.

 Bir temel yaklaşımdan çıkışlı, onun yaratıcı yorumundan yeni objeler tasarlanması süreci, konsepte dayalı özgün tasarım olarak isimlendirilir.

Bu noktada, tasarımcıların kişiliklerinden kaynaklanan farklılıklar doğal olmakla birlikte tasarlanan obje ile çıkış noktası olan konsept arasında anlam birlikteliği beklenir.

Konsepte dayalı özgün tasarım sürecinin daha iyi çözümlenerek tema ile yansıması olan tasarım arasındaki anlamlı bağlantıları hızlı ve kolay bir şekilde oluşturmak için yeni bir paradigma önerilmektedir:

 

Kod Çözme- Yeniden Kodlama Yaklaşımı.

Konsepte Dayalı Özgün Tasarım Kod Çözme- Yeniden Kodlama Yaklaşımı Yaklaşımın özünü, temanın kodlarının çözülmesi ve tasarlanacak objeyi oluşturacak biçimde yeniden kodlanması oluşturmaktadır.

Ana konunun kodları ile istenilen her obje tasarlanır.

Birçok popüler tema gibi Star Wars filmlerinden de çıkışlı tişört, bardak, anahtarlık, bardak altlığı, oyuncak, yastık gibi değişik objeler üretilmiştir.

XIII.-XV. yüzyıllarda, Gotik mimarinin örnekleri uzun, sivri kuleleri ile göğe yükseliyormuş hissi yaratan katedrallerle aynı kodları taşıyan uzun ve sivri burunlu ayakkabılar (poulaine) Avrupa’da yaygın olarak giyilmiştir.

Konseptin anlaşılması kodlarının doğru olarak çözülmesine bağlıdır.

Kod; bir bilginin simgesi, şifresidir.

Dan Brown’un yazdığı gibi kod bilgi içerir.

Konseptin yüzeysel görünümünün derinliklerindeki özü, koddur.

Tasarımcı bu kodu ne kadar iyi özümserse tasarlayacağı objeye o derece doğru yansıtır.

Konsepte Dayalı Özgün Tasarım Kod Çözme-Yeniden Kodlama Yaklaşımı’nın Aşamaları Konsepte Dayalı Özgün Tasarım Kod Çözme- Yeniden Kodlama Yaklaşımı ana aşamaları şunlardır:

Araştırma, kodların ifadesi, özgün ürün fikirleri oluşturmak, özgün ürün fikirlerinin ifadesi ve sunum.

Bu aşamalar şöyle açıklanabilir:

• Araştırma; konsept hakkında yapılacak çalışma kodlarının çözülmesi ve ilgili alandaki moda trendlerinin anlaşılması başlıkları altında toplanan çalışmalar sonucu bir araştırma raporu hazırlanır.

Konseptin simgeleri olarak deniz yıldızı ve kabuklarını tasarlanacak ürünün üzerine yerleştirmek doğru bir yaklaşım olmayacaktır.

 Bu uygulama ancak temanın yüzeysel olarak kopyalanmasıdır.

Deniz konseptinin tasarımcıda çağrıştırabileceği anlamlar iki boyutta düşünülebilir:

Ana konunun bir yanı; hırçın, saldırgan, aktif vb. olarak kodlanır.

• Kodların ifadesi; ulaşılan kodlar sözel ve görsel olarak betimlenir.

Şifrelerin sözel ifadesi anahtar kelimeler, görsel anlatımı hikaye panosu ile gerçekleştirilir.

 • Özgün ürün fikirleri oluşturmak; kodlardan yola çıkarak soyutlama, sembolizm ve benzer ürün formları yaratıcılık ile harmanlanarak özgün ürün biçim ve biçemine ulaşılır.

Zihinsel tasavvurlar eskizler olarak somutlaştırılır.

 • Özgün ürün fikirlerinin ifadesi; karar verilen tasarımların artistik ve teknik paftaları bu aşamada oluşturulur.

Tasarımın ayrıntıları, kullanılacak malzemeler, doku ve renkler ile ilgili kararlar betimlenir.

• Sunum; özgün tasarımının prototipi hazırlanır.

Prototip basit malzemeler ile hazırlanacak bir maket, 3 boyutlu yazıcıdan çıkarılmış karmaşık bir model ya da tasarımın ilk uygulaması olarak işlevsel bir üründür.

 Önerilen yaklaşımın kuramsal açıklamalarından sonra bir örnek ile detaylandırılması uygun olacaktır.

Konsepte Dayalı Özgün Tasarım Kod Çözme-  Yeniden Kodlama Yaklaşımı:

Uygulama Yeni paradigmanın deniz konseptinden çıkışlı bir tasarımın hazırlanmasında kullanımı:

Süreç ana konunun araştırılması ile başlamaktadır.

Bu aşamada konseptin kodları çözülmektedir.

Seçilen kodlardan yola çıkarak; yaratıcı düşünceler, soyutlama ve sembollerden yararlanılarak tasarlanan objenin özgün formuna ve işlevine ulaşılır.

Tasarım hazırlarken yaygın olarak tercih edilen konsepte dayalı özgün tasarım sürecini daha anlaşılır kılmak amacıyla önerilen kod çözme– yeniden kodlama yaklaşımı, tasarlanan objenin ana konunun şifrelerini açık ve net olarak yansıtmasını kolaylaştırma olanağı sunar.

Yeni paradigma bunu tasarımcıların ve tasarım öğrencilerinin çalışmalarını diğer etkenler yanında sadeleştirerek de sağlar.